Μερική απασχόληση – εκ περιτροπής εργασία: Δικαιώματα εργαζομένων

Με το ά. 59 του ν. 4635/2019, με το οποίο αντικαταστάθηκε το ά. 38 του ν. 1892/1990, προβλέφθηκαν μέτρα για την προστασία όσων εργαζόμενων απασχολούνται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, αλλά και υπό καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας, τα οποία εφαρμόζονται συμπληρωματικά προς τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, οι οποίες ισχύουν και για αυτές τις κατηγορίες εργαζομένων. Σημειώνεται ότι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης είναι οι εργαζόμενοι με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, των οποίων οι ώρες εργασίας, υπολογιζόμενες σε ημερήσια, εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερη ή μηνιαία βάση είναι λιγότερες από το κανονικό ωράριο εργασίας του εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης, που απασχολείται στην ίδια επιχείρηση με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, και εκτελεί ίδια ή παρόμοια καθήκοντα, υπό τις αυτές συνθήκες. Εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

Τα μέτρα που προβλέπει ο νόμος είναι τα εξής:

 

Α. Κατάρτιση συμβάσεων εργασίας μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής:

 

Με τις ανωτέρω διατάξεις προβλέφθηκε ότι η σύμβαση εργασίας μπορεί να συμφωνηθεί ως μερικής απασχόλησης, είτε κατά την κατάρτισή της, είτε και κατά τη διάρκεια ισχύος της. Προϋπόθεση, όμως, για την κατάρτιση τέτοιας σύμβασης εργασίας είναι να γίνει αυτή εγγράφως και να γνωστοποιηθεί στην Επιθεώρηση Εργασίας εντός οκτώ (8) ημερών. Αν δεν γίνουν αυτά, η σύμβαση εργασίας τεκμαίρεται ότι είναι πλήρους απασχόλησης. Ομοίως για την περίπτωση της συμφωνίας για εκ περιτροπής εργασία απαιτείται έγγραφη συμφωνία, γνωστοποίηση στην Επιθεώρηση Εργασίας εντός οκτώ (8) ημερών και -σε περίπτωση που αυτό το σύστημα επιλέγεται λόγω περιορισμού των δραστηριοτήτων του εργοδότη- ενημέρωση και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, όπως αυτοί ορίζονται στην παρ. 4 του ως άνω άρθρου. Η παράλειψη αυτών των υποχρεώσεων δημιουργεί τεκμήριο πλήρους απασχόλησης του εργαζομένου.

Οι έγγραφες ατομικές συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας θα πρέπει να περιλαμβάνουν  τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλομένων, τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση του εργοδότη, τον χρόνο της απασχόλησης, τον τρόπο κατανομής και τις περιόδους εργασίας, τον τρόπο αμοιβής και τους τυχόν όρους τροποποίησης της σύμβασης. Ειδικά για εργαζόμενους μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις οι κατά τα ανωτέρω ατομικές συμβάσεις συνάπτονται για ημερήσια ή εβδομαδιαία περίοδο εργασίας.

 

Β. Αποδοχές – άδειες των μερικώς απασχολούμενων: 

 

Οι αποδοχές των εργαζομένων με σύμβαση ή σχέση εργασίας μερικής απασχόλησης υπολογίζονται όπως και οι αποδοχές του εργαζομένου πλήρους απασχόλησης της ίδιας επιχείρησης και αντιστοιχούν στις ώρες εργασίας της μερικής απασχόλησης. Η απασχόληση κατά την Κυριακή ή άλλη ημέρα αργίας, ως και η νυκτερινή εργασία συνεπάγεται και σε αυτή την περίπτωση την καταβολή της νόμιμης προσαύξησης. Εξάλλου, οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί έχουν δικαίωμα ετήσιας άδειας με αποδοχές και επίδομα αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα ελάμβαναν εάν εργάζονταν κατά το χρόνο της αδείας τους.

 

Γ. Συνεχόμενη εργασία των μερικώς απασχολούμενων:

 

Στην περίπτωση μερικής απασχόλησης με ημερήσιο ωράριο εργασίας μικρότερο του κανονικού η παρεχόμενη εργασία είναι υποχρεωτικά συνεχόμενη και παρέχεται μία φορά την ημέρα, εκτός από τις περιπτώσεις των οδηγών αυτοκινήτων μεταφοράς μαθητών, νηπίων και βρεφών και των συνοδών αυτών που εργάζονται στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς και στα νηπιαγωγεία, καθώς και των καθηγητών που εργάζονται στα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και μέσης εκπαίδευσης.

 

Δ. Πρόσθετη εργασία των μερικώς απασχολούμενων:

 

Σε περίπτωση που απαιτηθεί από τον μερικώς απασχολούμενο να εργαστεί για μεγαλύτερο από τον συμφωνημένο χρόνο, αυτός έχει κατ’ αρχάς υποχρέωση να παράσχει πρόσθετη εργασία, αν φυσικά είναι σε θέση να το κάνει. Σε περίπτωση παροχής τέτοιας πρόσθετης εργασίας ο μερικώς απασχολούμενος δικαιούται αντίστοιχης αμοιβής με προσαύξηση δώδεκα τοις εκατό (12%) επί της συμφωνηθείσας αμοιβής για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας που θα παράσχει. Όμως ο εργαζόμενος υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης, όταν αυτή η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο. Σε κάθε περίπτωση η πρόσθετη αυτή εργασία δύναται να πραγματοποιηθεί κατ’ ανώτατο όριο μέχρι τη συμπλήρωση του πλήρους ημερήσιου ωραρίου του εργαζομένου υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης της επιχείρησης.

 

Ε. Καταγγελία συμβάσεων εργασίας λόγω μη αποδοχής πρότασης για μερική απασχόληση:

 

Τυχόν καταγγελία της σύμβασης εργασίας λόγω μη αποδοχής από τον μισθωτό εργοδοτικής πρότασης για μερική απασχόληση είναι άκυρη σύμφωνα με το ά. 59 του ν. 4635/2019.

 

ΣΤ. Δικαίωμα προτεραιότητας μερικώς απασχολούμενου για κάλυψη θέσης πλήρους απασχόλησης:

 

Σε περίπτωση προσφοράς εργασίας με ίσους όρους από μισθωτούς της ίδιας κατηγορίας, ο μερικώς απασχολούμενος έχει δικαίωμα προτεραιότητας για πρόσληψη σε θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης στην ίδια επιχείρηση.

 

Ζ. Χρόνος προϋπηρεσίας:

 

Ο χρόνος της μερικής απασχόλησης λαμβάνεται υπόψη ως χρόνος προϋπηρεσίας, όπως και για τον εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης της ίδιας επιχείρησης. Για τον υπολογισμό της προϋπηρεσίας αυτής, μερική απασχόληση που αντιστοιχεί στον κανονικό (νόμιμο ή συμβατικό) ημερήσιο χρόνο του εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης αντιστοιχεί σε μία ημέρα προϋπηρεσίας.

 

Η. Δικαίωμα μετατροπής σχέση εργασίας πλήρους απασχόλησης σε μερικής και αντίστροφα:

 

Ο πλήρως απασχολούμενος σε επιχειρήσεις πλέον των είκοσι (20) ατόμων, έχει δικαίωμα μετά τη συμπλήρωση ενός ημερολογιακού έτους εργασίας να ζητήσει τη μετατροπή της σύμβασης εργασίας του από πλήρη σε μερική απασχόληση, με δικαίωμα επανόδου σε πλήρη απασχόληση, εκτός αν η άρνηση του εργοδότη δικαιολογείται από τις επιχειρησιακές ανάγκες. Ο εργαζόμενος στην αίτησή του πρέπει να προσδιορίζει τη διάρκεια της μερικής απασχόλησης και το είδος της. Αν ο εργοδότης δεν απαντήσει εγγράφως μέσα σε ένα μήνα θεωρείται ότι το αίτημα του εργαζόμενου έχει γίνει δεκτό.

 

Θ. Λοιπά δικαιώματα:

 

Στους εργαζόμενους που καλύπτονται από σύμβαση ή σχέση εργασίας με μερική απασχόληση παρέχονται δυνατότητες συμμετοχής στις δραστηριότητες της επαγγελματικής κατάρτισης που εφαρμόζει η επιχείρηση υπό συνθήκες ανάλογες με εκείνες που αφορούν τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης και αορίστου χρόνου, καθώς και οι ίδιες κοινωνικές υπηρεσίες που υπάρχουν στη διάθεση των άλλων εργαζόμενων στην επιχείρηση.

 

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η ιδιωτικού δικαίου σχέση εργασίας μερικής απασχόλησης επιτρέπεται και στις δημόσιες επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και τους λοιπούς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα με εξαίρεση το Δημόσιο, τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού και τα Ν.Π.Δ.Δ., καθώς και στους φορείς για τους οποίους η μερική απασχόληση προβλέπεται από ειδικούς νόμους ή από διατάξεις κανονισμών που έχουν κυρωθεί με νόμο ή έχουν ισχύ νόμου. Στις περιπτώσεις αυτές όμως εφαρμόζονται και ειδικές διατάξεις που ισχύουν για τις προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ.